Stelling van Amsterdam / Geniedijk / Geniepark Noord-Holland

Haarlemmermeer

Opdrachtgever(s)

  • provincie Noord-Holland

Oppervlakte

  • 120 ha

Jaar van ontwerp

  • 2006 - 2007

Jaar van uitvoering

  • 2007 - 2011

Uitvoeringssom

  • € 4.000.000

Werkzaamheden MTD

  • gebiedsvisie en architectonisch ontwerp

Extra informatie

  • In samenwerking met
    Verburg Hoogendijk Architecten

Werkveld(en)

  • infrastructuur
  • bouwkundige elementen
een hernieuwde betekenis voor de verdedigingslinie rond Amsterdam

De Geniedijk maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam, een militaire verdedigingslinie die tussen 1880 en 1920 op zo’n 15 tot 20 kilometer van het centrum van Amsterdam is aangelegd. De uitvinding van het vliegtuig, slechts enkele decennia later, betekende het failliet van het verdedigingselement en de geboorte van een cultuurhistorisch relict. De status van Unesco Werelderfgoed voor de Stelling maakt de provincie Noord-Holland vervolgens verantwoordelijk om haar cultuurhistorische betekenis bij toekomstige ontwikkelingen te waarborgen.
In de nabije toekomst zal de open en agrarische omgeving van de Geniedijk door de ontwikkeling van bedrijventerreinen drastisch veranderen. De ambitie is om haar cultuurhistorische en militaire waarden hierbij een hernieuwde betekenis te geven. MTD landschapsarchitecten kreeg in januari 2006 opdracht om een visie te ontwikkelen op de Geniedijk binnen het stedelijke landschap van Hoofddorp en een ontwerp voor de brug in de coupure van de dijk met de A4 / N201.

het ontwerp
Het ontwerp omvat strategische ingrepen op 3 schaalniveaus; het schaalniveau van de Stelling, het Geniepark en de brug.
Op het schaalniveau van de Stelling van Amsterdam is in het ontwerp de landschappelijke schaal en ingenieurskunst veiliggesteld door de Geniedijk met voor- en achterkanaal op te nemen in een park. Het Geniepark vormt een volwaardige schakel in de regionale groenstructuur en nieuw uitloopgebied voor Hoofddorp. Daarnaast dient het als imagodrager en centraal groengebied voor de in de toekomst te ontwikkelen bedrijfsterreinen.

Op het schaalniveau van het park vormt de karakteristieke asymmetrische opbouw van het verdedigingswerk een belangrijk aangrijpingspunt voor ontwerp; met een aanval- en verdedigingszijde. Hiertoe is de dijk aan de verdedigingszijde voorzien van een grid van populieren, refererend aan het leger van soldaten dat de hoofdstad moest verdedigen. De aanvalszijde of schootsvelden worden open gehouden en dienen binnen het toekomstig stedelijke gebied als waarborg voor het perspectief op de Stelling. De openheid wordt in het ontwerp gewaarborgd door de introductie van een brede watergang, rietkraag en een landschappelijke boombeplanting. De entrees naar het park worden gemarkeerd middels bruggen, die als iconen voor het park fungeren en het waterrijke karakter van de Stelling onderstrepen. Een bijzondere plek in de Stelling is de knik in de overig kaarsrechte dijk. De hier militair strategisch gelegen batterij vormt een focuspunt binnen het Geniepark; een uitzichtpunt en een podium voor manifestaties.

Zoals de forten en batterijen de Geniedijk verknopen met haar ondergrond, zo zal in de toekomstige situatie ook de ‘ongelijkwaardige kruising?’ de Geniedijk verknopen met haar situatie. De brug is opgevat als een eigentijdse toevoeging naast de dijk en laat het historische monument ongemoeid. In de geest van het verdedigingswerk verbindt de brug de ‘vriendschappelijke’ zijden van de dijk; in de lijn van het achterkanaal. Vanaf de brug ontstaan vergezichten naar alle kanten. In de uitstraling en het materiaalgebruik is aansluiting gezocht bij het idioom van de Stelling; staal als constructiemateriaal met een roestige, ‘stoere’ uitstraling in de detaillering.