De prijsvraag ‘Brood en Spelen’ is geïnitieerd door het College van Rijksbouwmeester, door Floris Alkemade (Rijksbouwmeester) en Berno Strootman (Rijksadviseur voor het Landschap). Zij hebben de ambitie om met de prijsvraag nieuwe coalities te stimuleren tussen grondeigenaren en ontwerpers om gezamenlijk radicale, realistische en realiseerbare voorstellen te ontwikkelen voor de grote opgaven waar het platteland in Noord-Brabant, Overijssel en Gelderland voor staat.
En deze aandacht is nodig, want volgens de organisatie loopt de landbouw, met name op de zandgronden van Oost- en Zuid-Nederland, tegen nieuwe grenzen aan, zoals de ruimtelijke impact van landbouw, de milieubelasting en het dierenwelzijn, maar ook de bedrijfsvoering van de boeren zelf. Vernieuwing is daarom broodnodig.

Het plan ‘De wederkeer van het pastorale landschap’ zet in op het terugbrengen van een kleinschalig, gemengd agrarisch bedrijf in een pastoraal, Brabantse landschap. Een agrarisch bedrijf gekenmerkt door een delicaat evenwicht tussen bewerking van de grond, productie en terugbrengen van landschapselementen; een agrarisch bedrijf vigerend als katalysator voor sociale en technologische innovaties, passend bij de schaal die het landschap rond 1850 bezat. Het concept is toegepast op de boerderij van de Coöperatie Herenboeren Wilhelminapark, in het Wilhelminapark in Boxtel. Het reeds bestaande concept van Herenboeren Nederland, waarbij voedselproductie direct wordt gekoppeld aan betrokken afnemers, die tevens eigenaar zijn van de boerderij, vormt hierbij een belangrijke basis.
De jury is van mening dat het team thema’s op een nieuwe manier heeft verweven en meerdere opgaven tegelijkertijd adresseert; ‘het is een inzending waarin het pastorale landschap opnieuw wordt doordacht.’

Het plan ‘Melk en Noot / een fijnschalig landschap’ richt zich op het agrarische landschap rondom Deventer. Door de introductie van een zone van kleinschalige landbouw direct rond de stad, worden de verbindingen tussen stad en buitengebied versterkt. Daarnaast introduceert het plan een natuurinclusief landbouwsysteem, waarbij er een combinatie wordt gemaakt van eetbare, productieve houtwallen en stripgrazen. Hiermee ontstaat er een fijnschalig en recreatief aantrekkelijk cultuurlandschap, een versterking van de biodiversiteit en een toename van lokale producten op de markt. Het plan zet hiermee niet alleen in op een verandering van de leefomgeving op korte termijn, maar tevens op een gezond landschap voor volgende generaties.
In het juryrapport krijgt het plan ‘Melk & Noot’ een lovend commentaar; ‘het is een integraal afgewogen en goed beschreven voorstel dat gaat over bewustwording.’ Daarnaast maakt het plan volgens de jury ‘een doordachte indruk en zou het goed zijn als het ook bij andere steden toegepast kan worden’.

De zestien winnende teams gaan de komende maanden hun plannen verder uitwerken. Daarvoor ontvangen zij ieder een bedrag van € 25.000. Hiernaast krijgen de teams een coach van de provincies en deskundige ondersteuning met betrekking tot de inhoudelijke en bedrijfseconomische aspecten die uitwerking behoeven.
Rijksbouwmeester Floris Alkemade: ‘De grote veranderingen die zich op het platteland aftekenen, zijn niet alleen problematisch. Ze bieden ook grote mogelijkheden.’
Rijksadviseur voor het Landschap, Berno Strootman: ‘Ik hoop van harte dat deze plannen ook anderen zullen inspireren om te vernieuwen. Om echt een omslag te kunnen maken op het platteland zijn naast aanlokkelijke perspectieven ook nieuwe vormen van samenwerken en slimme businessmodellen hard nodig.’

Zie ook:

https://vimeo.com/279791890

http://www.biojournaal.nl/artikel/30159/Project-Melk-en-Noot-wint-Brood-en-Spelen

http://www.melkbrouwerij.nl/

https://wilhelminapark.herenboeren.nl/