MTD landschapsarchitecten is sinds de zomer van 2013 bezig om samen met de provincie Limburg, terreineigenaar Staatsbosbeheer en gemeente Vaals een internationale ontwikkelingsvisie op te stellen voor de Vaalserberg. Imagodrager van deze berg is het Drielandenpunt van Duitsland, België en Nederland; wie is er immers in zijn jeugd niet geweest ?! Na een startperiode waarin met alle spelers rustig de strategie is besproken, werd het tijd om de unieke kwaliteiten van het gebied in kaart te brengen. Voor MTD landschapsarchitecten bevat dit altijd een aantal facetten: het natuurlijke systeem zoals hoogte, natuur en water, de ontwikkeling en huidige topografie van het gebied en een cultuur-historisch onderzoek aan de hand van oude gebiedskaarten en ansichtkaarten. Voor de Vaalserberg niet anders; al deze aspecten zijn onderzocht en in themakaarten verwerkt als ingrediënten voor de visie: natuur, cultuur, hoogte, verbinden en grenzen.
Het verhaal van de plek, de ‘genius loci’, biedt altijd onpartijdige en interessante aanknopingspunten om de hedendaagse ontwikkelingen in een gebied aan te koppelen. Voor het Drielandenpunt is dit niet anders gebleken: de oude ansichtkaarten brachten het bureau op het spoor van de geschiedenis van vele tientallen grenspalen die op de berg staan, het Vierlandenpunt, een grafheuvel uit de prehistorie en het Hoogste Punt. Na grondige bestudering van de ansichtkaarten, leek het hoogste punt en verscheidende grenspalen van plek te zijn veranderd.
Op dit moment wordt het hoogste punt van Nederland gemarkeerd door een monument met drie grenspalen en een gegraveerde steen die stelt “Hoogste Punt van Nederland”. Dit is niet altijd zo geweest: vroeger bevonden de grenspalen en de gravure zich op het echte Drielandenpunt, 50 meter verderop. Een interview met de historicus van gemeente Vaals bracht helderheid: inderdaad, er is een hele geschiedenis te vertellen over de monumenten op de Berg. Daarna is uitgezocht waar het hoogste punt zich werkelijk bevindt en wat blijkt: dit ligt zo’n 250 meter verder naar het westen. Het blijkt dus dat niet alleen het Drielandenpunt er heel anders heeft uitgezien, maar ook het hoogste punt van Nederland op het Europees vasteland al sinds 1928 verkeerd wordt aangeduid. Generaties bezoekers stonden dus net op de verkeerde plek!
Zo’n ontdekking, die precies blootlegt waarom eenieder nabij het Drielandenpunt voelt dat er iets niet klopt, maakt dit gevoel in één klap helder. Hoogste tijd dus om deze geschiedvervalsing recht te zetten en een kwaliteitsslag te geven aan het Drielandenpunt: grenspalen op de goede plek en het markeren van een nieuw “Hoogste Punt van Nederland op het Europees vasteland”. Een bosrijke, groene ruimte die de grensverhalen aan bezoekers vertelt en hen de magie van de berg laat ervaren. Het herinrichten van het Drielandenpunt is ingebed in een grotere visie, die de drie grenzen bewandelbaar maakt met paden, een natuurpad introduceert over de lijn +300m NAP en een plek op de berg ontsluit voor een nieuwe hoogwaardige investeerlocatie. In het plan is ook een nieuw monument opgenomen voor het hoogste punt: u begrijpt, dit is de klus waar MTD landschapsarchitecten op dit moment druk mee bezig is...
